Yapısı ve çıkan üstün sadâsı ile doğanın özüne en yakın olan sazdır. Bütün güzellik ve doğallık tabiatta olduğundan,Ney’de aynı şekilde düşünülebilir.Sadâsındaki güzellik ve yapısında ki tabiilik Ney‘e daima ayrı bir hüviyet kazandırmaktadır. Bu gün son şekli ile kullandığımız Ney ,kamıştan ibaret bir sazdır. Kamış üzerinde biribiri ile eşit ölçüde 9 adet boğum vardır.Yukarıdan aşağıya doğru 1. boğuma “BOĞAZ” adı verilir.
Bu boğum diğer boğumlara nazaran kısa ve yarı ölçüdür.
Ney, bataklıklarda bulunan her zaman görebileceğimiz sazlık kamışından imal edilir. Neylik kamış; sarı renkli, sert ve sık lifli, düzgün, eğiri olmayan bir kamış olmalıdır. Aranan bazı özellileri olduğu için her kamış ney yapılamaz.Günümüzde en çok Hatay Samandağı civarında Ney olabilecek kamışa rastlanır. Bugün bile Ney yapımcıları kamışları genellikle bu bölgeden temin ederler.ayrıca Aydın ili Söke ilçesinde, Kıbrıs’ın kuzeyinde ve Dünya’da ise Marsilya,Suriye ve Fırat ile Dicle arasındaki sazlıklarda Ney kamışlarına rastlanmaktadır. 
Ney olacak kamışlar, sonbaharda kesilir ve yaklaşık üç ay kadar kurutulur. Bu ilk kurutmadan sonra kamışlar aşağıdan ve yukarıdan ikişer boğum kesilir ve yeniden kurutmaya alınır. Kapalı bir alanda yapılacak bu ikinci kurutma altı ay kadar sürer.Kurutma işlemi çok önemlidir.  Kamış iyi kurutulmazsa sonunda pörsür bir işe yaramaz.

Artık kamışlar Ney olma aşamasındadır. Kamışlar kurumaktan çıkartılır, eğik ve şekilsiz olanlar ayrılır ve ney olacak iyi kamışlar belirlenir. Ney yapımcıları bu neylerin açılacak deliklerini önceden belirler, işaretler ve düzgün bir şekilde kamışı belirli noktalarından delerler. Kamış artık ney halini almıştır ve insan ruhuna hitap edebilecek usta eller ve gönüllere sunulur..
Ney’in her iki ucuna, çatlamaması için Parazvane adı verilen yüzükler takılır. Bu yüzükler genelde bafon, gümüş, bakır, sert alaşımlı bir madde ya da bakır veya gümüş tel olabilir, bu Neyzen’in tercihine bağlıdır.

Neyin üst ucuna sesin daha net ve keskin çıkması için başpare denilen bir ağızlık takılır. Başpare yapımında genelde Manda boynuzu, Fildişi, Abanoz ya da Derlin denilen maddeler kulanılır. Başpârelerin dudağa temas eden dış çapı, iç yüzeyindeki hazne derinliği ve dış çapları standart değildir. Ölçüler herkesin dudak yapısına, kalınlığına göre değişebilir.
Başpare sesin daha kuvvetli çıkmasını sağlar. Başpare sadece Türk Neyzen’lerine ait bir gelenektir. Örneğin, Arap asıllı Neyzen’ler genelde nısfiye yada picolo olarak tanımlanan küçük neyleri üfledikleri için bunlarda başpare kullanmazlar.
Neyin ses alanı yaklaşık iki buçuk oktavdır. Piyano ya da Keman gibi ses alanı çok geniş olmadığından transpoze yapılmasına imkan vermez. Porte altı Sol perdesinden porte üstü Re perdesine kadar seslere hakim bir sazdır. En pes sekizli deki seslere Dem Sesler adı verilir.
Ney’den dem ses çıkarmak zordur fakat çok etkileyici bir tınıya sahiptir. Ney yaklaşık 45 derecelik bir açıyla tutularak çalınır. Oturularak çalınan Ney, Mevlevi Ayinlerinde ayakta da çalınır.
 Ney genellikle ayrıca nay, flute, reed, v.b gibi isimlerle de anılır,Farsça bir kelime olan Nay ve Na kelimelerinden kaynaklanan isim türetilmesi yolu ile adı türemiş olan kamıştan yapılan nefesli bir sazdır.